Ondernemers voorop in duurzame beweging

Anne-Marie Rakhorst over de twaalf genomineerde bedrijven voor de Koning Willem I Plaquette voor Duurzaam Ondernemerschap 2018.

Duurzaamheid is inmiddels verankerd in onze vezels. Zo was het bij de gemeenteraadsverkiezingen een van de belangrijkste thema’s. Het kabinet wil regels versoepelen om duurzame initiatieven meer kans te geven. En duurzame bedrijfsvoering vormt voor steeds meer bedrijven de standaard. In mijn ogen zijn het juist de ondernemers die het voortouw kunnen nemen en het verschil kunnen maken bij de duurzame transitie van Nederland. Bij de jurering voor de Koning Willem I Plaquette voor Duurzaam Ondernemerschap zagen we een aantal prachtige voorbeelden langskomen. Ik zoom graag in op deze twaalf genomineerden voor de prijs in 2018.

Om vooraanstaande bedrijven die excelleren op het gebied van duurzaamheid en innovatie te belonen, reikt de Koning Willem I Stichting elke twee jaar een duurzaamheidsplaquette uit. Twee jaar geleden ontving kweker Koppert Cress deze prestigieuze prijs uit handen van Koningin Máxima. De jury roemde de integrale aanpak van het Westlandse tuinbedrijf: ‘De manier waarop ze gezondheidszorg, goede voeding, educatie, natuur, milieu, eerlijk werk, innovatie, energieneutraal ondernemen en grote economische impact samenbrengen, spreekt erg aan.’

Genomineerden Koning Willem I Plaquette voor Duurzaam Ondernemerschap

• Bouwgroep Dijkstra Draisma
• De Verspillingsfabriek
• DSM-Niaga
• EcoChain Technologies
• Eosta
• Hoeksche Hoeve
• Koffiebranderij G. Peeze
• Koninklijke Auping
• Mud Jeans International
• Omrin
• ORTEC
• Ter Laak Orchids

Realiseren van dromen
De twaalf genomineerde bedrijven voor 2018 zijn actief in uiteenlopende sectoren. Koffiebranderij Peeze, Hoeksche Hoeve, Eosta en De Verspillingsfabriek ontwikkelen voedingsproducten. ‘Peeze heeft een heldere ambitie en de lat ligt hoog op het gebied van kwaliteit en duurzaamheid’, aldus algemeen directeur Timmo Terpstra. De koffiebranderij is duurzaam in de hele keten en ondersteunt daarnaast met een eigen stichting projecten in landen als Ethiopië, Peru en Sri Lanka. Innovatie is in de bedrijfsprocessen terug te vinden, bijvoorbeeld met een energie-efficiënt brandproces en focus op waterreductie. Ook in producten en verpakkingen zet Peeze stappen. Begin dit jaar lanceerde het een composteerbare verpakking voor koffie, een primeur in de verpakkingswereld. ‘We laten zien dat ondernemen op een andere manier kan. Onze keuzes maken we voor de lange termijn en op basis van waarde in plaats van geld.’

En die keuze blijkt ook financieel te lonen. Zo kozen ook de twee boeren die chipsfabriek Hoeksche Hoeve in 2002 zijn gestart voor een andere manier van ondernemen. De omzet steeg, terwijl er veel minder landbouwgrond nodig was. Een impuls voor de lokale economie en de werkgelegenheid. ‘Onze bundeling van kennis zorgde voor veel efficiëntie en een kostenbesparing,’ aldus managing director Henk Scheele. ‘Ons voorbeeld heeft andere boeren gestimuleerd om buiten hun bedrijf te kijken, zo zijn meerdere initiatieven ontstaan om de keten te verkorten.’

Ook Eosta, importeur van verse, biologische producten, vormt voor veel bedrijven een voorbeeld: van een Trace & Tell-systeem dat de consument vertelt waar het product vandaan komt, wie het geteeld heeft en hoe duurzaam de teler is, tot natural branding waarbij tonnen verpakkingsmateriaal en plastic bespaard worden. Eosta handelt hierbij transparant en praktisch, waardoor andere organisaties hun voorbeeld eenvoudig kunnen volgen.

De Verspillingsfabriek gaat op grote schaal voedselverspilling tegen door smakelijke producten te maken van grondstoffen die als afval betiteld werden. Ook is initiatiefnemer Bob Hutten nauw betrokken bij de campagne ‘Samen tegen Voedselverspilling’ met als doelstelling in 2030 voedselverspilling in ons land te halveren.

Koploper
Koninklijke Auping startte in 1888 in Deventer en is inmiddels uitgegroeid tot een internationaal opererend producent van matrassen, bedden en bedtextiel. De afgelopen jaren investeerde Auping in een nieuwe productielocatie, robotisering en logistieke concepten waardoor de impact van de productie op het milieu flink daalde. ‘In 2020 willen we alle bedrijfsprocessen, producten en diensten circulair hebben ingericht volgens de Cradle-to-Cradle-filosofie,’ zegt Ine Stultjens, Manager Brand & Communications Central. Een mooi voorbeeld vormt het Take Back System: bij aankoop van een nieuw matras neemt Auping het oude in en zorgt dat dit gerecycled wordt. ‘Gemiddeld wordt een op de drie matrassen via dit systeem teruggenomen, dat was een paar jaar geleden nog een op de vijf. Negentig procent van de grondstoffen wordt hergebruikt voor bijvoorbeeld deurklinken, banken of judomatten,’ legt Stultjens uit. En binnen twee jaar moet een volledig circulaire matras geïntroduceerd worden. Daaraan werkt Auping samen met een andere genomineerde: DSM-Niaga.

Het doel van DSM-Niaga is het herontwerpen van producten, zodat ze te recyclen zijn in hetzelfde product. Het eerste product waarbij dit succesvol werd toegepast is tapijt. Daarvoor is een lijm uitgevonden waarmee het mogelijk werd om verschillende materialen die aan elkaar zijn vastgelijmd, na gebruik toch weer goed van elkaar te scheiden. Daarnaast kost het productieproces van deze tapijten maar tien procent van de energie die het maken van een ‘regulier’ tapijt kost.

Goede voorbeeld geven
Bedrijven uit Friesland, vorig jaar uitgeroepen tot beste circulaire regio van Nederland, mogen niet ontbreken. Afvalverwerker Omrin is er eentje, een bedrijf dat van traditioneel inzamel- en verwerkingsbedrijf transformeerde tot een aanjager van de circulaire economie in de regio. De andere Friese inzender is Bouwgroep Dijkstra Draisma. De ambitie van Dijkstra Draisma is om producten en technieken te ontwikkelen met het oog op aardgasloos wonen en werken in 2050. Naast bouwbedrijf wil de onderneming ook als netwerkorganisatie dienen. ‘We willen gebruikmaken van meer netwerken om te laten zien wat we kunnen en om te leren van anderen. We willen het goede voorbeeld geven,’ aldus Dirk Jan de Rouwe, lid van het directieteam.

De lijst genomineerden wordt verder aangevuld met twee ondernemingen die zich op de procesmatige, theoretische kant van duurzaamheid richten: EcoChain is een platform waar bedrijven kunnen samenwerken om hun impact op de leefomgeving te verkleinen. Bij ORTEC worden bedrijven efficiënter, voorspelbaarder en duurzamer gemaakt door de inzet van data. Kort gezegd: wiskunde wordt ingezet om de wereld te verbeteren.

Kledingfabrikant MUD Jeans en Ter Laak Orchids maken de top twaalf van de Duurzaamheidsplaquette compleet. De laatste is een familiebedrijf dat orchideeën kweekt met behulp van CO2-reducerende en waterbesparende maatregelen als een daglichtkas en ondergrondse waterberging. MUD Jeans maakt circulaire spijkerbroeken en biedt klanten aan om hun kledingstuk te leasen. ‘Zo kunnen consumenten met trends meedoen, met een minimale impact op het milieu. Onze manier van denken is eigenlijk: wat als we allemaal onze eigen rommel opruimen,’ zegt CEO Bert van Son.

Opschalen en versnellen
De beweging om van een lineaire naar een circulaire economie te komen, zie ik als een van de grootste transities van de huidige tijd. Opschalen en versnellen zijn hierbij speerpunten. Het vraagt lef om circulair te ondernemen, want het brengt risico’s met zich mee als je besluit om het anders te gaan doen. Ondernemers veranderen dat systeem van binnenuit door hun creativiteit en innovatiekracht in te zetten voor nieuwe, circulaire businessmodellen. Als je over je eigen grenzen heen durft te kijken, dan biedt de circulaire economie enorme kansen voor iedereen.

Anne-Marie Rakhorst

Juryvoorzitter Koning Willem I Plaquette voor Duurzaam Ondernemerschap